ایران به عنوان یکی از معدود کشورهای مسلمان، رژیم صهیونیستی را به طور غیررسمی به رسمیت شناخته بود و همکاریهای اقتصادی، نظامی و اطلاعاتی گستردهای میان آنان و دولت پهلوی برقرار بود. دخالت اسرائیل در پروژههای عمرانی و کشاورزی ایران، گواهی است بر این امر؛ البته که در مقابل ایران نیز نفت موردنیاز رژیم صهیونیستی را تامین میکرد، اما پس از انقلاب که شاهد رودررویی میان جمهوری اسلامی و رژیم صهیونیستی بودیم، این دوستی تبدیل به دشمنی و تقابل شد. یکی از پیامدهای بارز این تقابل، انسجام و همبستگی ملی جامعه ایرانی، در میان تنوع گسترده فرهنگی، مذهبی و سیاسی است که ارزشمندترین دستاورد آن تقویت «هویت مشترک» ایرانی – اسلامی است.
هویت ایرانی و اسلامی؛ دو بالِ پرواز وحدت ملی
هویت ما ایرانیان، ساختاری چندلایه و پیچیده است که ریشه در تاریخ، فرهنگ و جغرافیای کهن این کشور ایرانی – اسلامی دارد. درعینحال پس از انقلاب اسلامی، بعد اسلامی این هویت بهشدت برجسته و تقویت شده است؛ به گونهای که دیگر نمیتوان هویت ایرانی را صرفا از منظر ملیگرایی سنتی نگریست. استاد مطهری در آثار خود به زیبایی بر این نکته تاکید میکند که: «اسلام و ملیت دو امر جدانشدنی برای ملت ایران هستند؛ اسلام هویت معنوی و ملیت، هویت تاریخی این مردم را تشکیل میدهد.» (مطهری، مجموعه آثار، جلد ۵، ص۲۴۳) آیتالله خامنهای نیز در دیدگاههای خود، بر پیوند عمیق میان اسلام و هویت ملی تاکید دارند و میفرمایند: «اسلام، نهتنها دین ماست بلکه هویت ماست و فرهنگ ایرانی که با اسلام آمیخته، عامل وحدت و انسجام است.» (بیانات در دیدار با فرهنگیان، ۱۳۷۹). این دو بُعد، جامعه ایرانی را در برابر فشارهای بیرونیای همچون این جنگ ۱۲روزه متحد کرده و زمینه را برای مقاومت ملی فراهم آورده است.
مقاومت و ایستادگی ما؛ از تفرقه تا وحدت
جنگهای منطقهای و تهدیدهای امنیتی رژیم صهیونیستی، هرگز تنها به صحنه نظامی محدود نماندهاند، بلکه عرصهای برای تقویت روحیه مقاومت و همبستگی اجتماعی در ایران شدهاند. جامعه مسلمان ایرانی با گرایشها و سلیقههای سیاسی مختلف، در این بزنگاه کنار یکدیگر ایستاده و دشمن مشترک را به چالش کشیدند. این روحیه مقاومت و ایستادگی که ریشه در آموزههای دینی و فرهنگ تاریخی دارد، همواره موجب شده است که اختلافات جناحی، در برابر تهدیدات خارجی تا حد قابلتوجهی به حاشیه رانده شود. تجربه هشت سال دفاع مقدس و حمایت از جبهه مقاومت، نمونههای ملموس و عینی این همبستگی ملیاند که خود را در گذشته به نقطه ثابتشدهای رسانده است.
وحدت در تنوع
یکی از نکات قابلتوجه در این مقاومت ملی، مشارکت همه اقشار و طبقات جامعه، فارغ از هرگونه اختلاف سلیقه سیاسی یا فرهنگی است. از راست و چپ سیاسی گرفته تا مذهبی و غیرمذهبی، از شهری و روستایی گرفته تا پیر و جوان همه در حمایت از مرز اعتقادی و جغرافیایی در برابر تهدید رژیم صهیونیستی، نقش فعال و مثبت ایفا کردند. این تجربه ۱۲روزه نشان داد که در بزنگاههای حیاتی، توده ایرانی چقدر آمادهاند تا بر اختلافات داخلی فائق آمده و در کنار هم به حفظ منافع ملی و هویت مشترک خود بپردازند. همانگونه که شهید مطهری در این زمینه اشاره دارد که: «ملیت ایرانی و اسلام در بستر تاریخ، هر دو یک نیاز حیاتی برای مردم ایران است که در شرایط خطر، دست در دست هم داده و صفوف را محکم میکند.»
جنگ انسجامآفرین
در نهایت میتوان گفت که جنگ ۱۲روزه، بهرغم همه تلخیها و دردها، موجب شد تا ما با هویتی ترکیبی از اسلامیت و ملیت، انسجامی بینظیر بیافرینیم. این انسجام نشاندهنده قدرت یک ملت در عبور از بحرانها و مقابله با فشارهای خارجی است. جامعه ایرانی از اقوام مختلف، گرایشهای سیاسی متفاوت و طبقات گوناگون، با تاسی به آموزههای اسلامی و نگرش تاریخی به ملیت، متحد شده و مقاومت کردهاند. به بیان دیگر، آنچه امروز به عنوان «انسجام ملی ایرانیان» مشاهده میکنیم، ثمره یک هویت دینی – ملی است که در سختترین شرایط، پیوندهای ناگسستنی ملت را مستحکمتر میسازد و بهسوی آیندهای روشنتر هدایت میکند.
درسهایی از دو سبک فرماندهی
دیدگاهتان را بنویسید