پس از سال‌ها درگیری و خونریزی در سوریه و عراق، ظهور و سقوط خلافت خودخوانده داعش، منطقه غرب آسیا همچنان با تهدید گروه‌های تروریستی سلفی - تکفیری دست‌وپنجه نرم می‌کند. این یادداشت به بررسی وضعیت فعلی این گروه‌ها، چرخش استراتژیک آنها پس از شکست‌های میدانی و نقش قدرت‌های خارجی در تداوم ناامنی منطقه می‌پردازد. سوال کلیدی این است که آیا داعش و جریان‌های همسو، با وجود شکست‌های سنگین، کاملا نابود شده‌اند یا در حال بازسازی و تطبیق خود با شرایط جدید هستند؟

ثبات سیاسی و امنیتی در سوریه، به‌ویژه در مناطق مرزی ایران، پیش‌شرط حیاتی امنیت ملی ایران بود

می‌دانم خسته‌ای. همه ما خسته‌ایم. این سال‌ها آن‌قدر خون، آوار و تصویرِ «کودکِ مرده در آغوش مادر» دیده‌ایم که مرز میان واقعیت و کابوس را گم کرده‌ایم؛ ولی چیزی که هنوز در سایه کوچه‌های به ظاهر آرام منطقه می‌لولد و می‌خزد که هنوز نفس می‌کشد و زنده است، نه‌تنها در کوچه‌های ویرانِ دیرالزور یا صنعا که شاید در دل همین سکوتی است که فکر می‌کنی «امنیت» است. داعش رفته؟ شاید. ولی بگذار واضح بگویم که موتور خشمِ سازمان‌یافته هنوز گرم است.

چند سال پیش، زمانی که بحث جنگ ترکیبی تازه رنگ‌وبویی جدی به خود گرفته بود، با یکی از دوستان به شوخی می‌گفتیم «بگذار یه جنگ ترکیبی واقعی ببینیم، داخل آن فقط موشک و تانک نباشد، بلکه شبکه‌های اجتماعی، پادکست و حتی شکلک‌ها هم وارد جنگ بشوند!»

شاید خیلی‌ها فکر کنند جنگ فقط صداهای بلند انفجار است، دود و آوار یا خط مقدم و تانک و تفنگ؛ اما من باور دارم جنگ، آن‌قدرها هم که فکر می‌کنیم، دور نیست؛ هرجا که ترس باشد، ناامنی باشد و دل‌ها بلرزند، جنگ هم هست.

یکی از موضوعات مهم و اساسی در وقوع بحران سوریه، عدم‌وجود یک رهبری واحد و قدرتمند در شرایط بحرانی بود که منجر به وقوع حوادث سهمگینی شد. به‌طور طبیعی نگاه و امید بستن رهبران به خارج از مرزها یا عدم‌اتخاذ تصمیمات شجاعانه و بی‌توجهی به توان ملی از سوی رهبران کشورها، به‌طور جدی در جلب توجه و طمع بیگانه موثر است. در همین راستا و به بهانه پرداختن و تحلیل وقایع سوریه، بر آن شدیم تا با تبیین دقیق و موشکافانه از نقش بی‌بدیل رهبر انقلاب در دوران جنگ ۱۲ روزه، به این مقوله دست یابیم که حضور یک رهبر شجاع، مسلط و متکی به قدرت خداوند و ملت چگونه می‌تواند کشور را از یک طوفان غیرمنتظره به سلامت به ساحل نجات برساند. در ادامه، یادداشت حمید ملک‌زاده، عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان به تحلیل و تبیین این مسئله پرداخته است.

تحولات سوریه در دهه گذشته، تغییرات بنیادینی را در معادلات ژئوپلیتیکی خاورمیانه رقم زده است؛ تحولات پیچیده‌ای که نه‌تنها ساختار سیاسی و امنیتی سوریه را متحول کرده، بلکه چشم‌انداز محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را نیز دگرگون ساخته است. این روند، نیازمند بازنگری راهبردی و درک عمیق از فرصت‌ها و تهدیدات موجود است.

ما نسلی هستیم که جنگ را نه با تفنگ، بلکه با هشتگ تجربه کردیم. ما را وسط هیچ سنگری صدا نزدند. ما را در توییتر زخمی کردند. حالا وقتی از سوریه حرف می‌زنند، بیشتر از تانک و تیربار، من یاد صفحات حذف‌شده، روایت‌های مسدودشده و ویدیوهای قیچی‌شده می‌افتم.