قرار گرفتن در موضع پدافندی فرهنگ، چه معایب و خطرهایی دارد که پیوسته تنذیر می‌شود؟! وقتی رسانه رسمی دائما واکنش نشان می‌دهد، فضای رسانه‌ای و مفاهیم کلیدی همواره به دست دیگری تعیین می‌شود و او همیشه در حالت پاسخ است.

تقدیم به ملکه قلبم سکینه‌سلطان صدیقی مادر شهیدان حسن و احمد توتونکار زاهدی و حسین که بعدها در راه خدمت شهید شد.

حجاب، فراتر از یک پوشش، به نقطه‌عطفی در نبرد فرهنگی نظام‌یافته علیه هویت اسلامی-ایرانی تبدیل شده است. در این میان، فضای مجازی و شبکه‌های پلتفرم‌محور، تبدیل به خط مقدم این کارزار شده‌اند؛ جایی که پروژه‌های دشمن با سرعت سرسام‌آوری در حال عادی‌سازی بی‌حجابی به عنوان نماد «آزادی فردی» هستند.

اگر در مواجهه با پدیده‌های اجتماعی پیچیده، قرار باشد تنها یک چیز را بیاموزیم، آن چیز باید این باشد که ساده‌انگاری، بزرگ‌ترین دشمن فهم است. پارادوکس ظاهری «حجاب، هم یک مسئله است و هم نیست»، نه یک تناقض منطقی، بلکه دریچه ورود به قلمرویی است که در آن، صورت‌بندی‌های کهنه از کار افتاده‌اند و نیاز به خوانشی نوین، خلاق و چندبعدی احساس می‌شود.

در میانه انبوه تحلیل‌های جامعه‌شناختی و فقهی درباره حجاب، این پرسش بنیادین به حاشیه رانده می‌شود که حجاب در سپهر هویت جمعی یک تمدن در حال مقاومت، چه معنایی دارد؟ با عبور از سطح فردی و احکامی، حجاب در کانون «جنگ روایت‌ها» قرار می‌گیرد؛ جنگی که در آن، پوشش سر، تنها نشانه ظاهری یک نبرد عمیق‌تر بر سر تعریف «زن»، «کرامت»، «پیشرفت» و اساسا «هویت ملی» است. این یادداشت با واکاوی این چارچوب تحلیلی، استدلال می‌کند که فهم تحولات کنونی حول حجاب در ایران، بدون توجه به ابعاد هویتی-گفتمانی آن و نقش رهبری به عنوان معمار معنوی این گفتمان، ناقص و ناتوان از درک واقعیت‌های پیچیده اجتماعی خواهد بود.

دلایل مختلفی در مقام تعلیل و استدلال‌ورزی برای حجاب وجود دارد؛ معمولا در «دین» از زاویه حرمت شرعی، در «روان‌شناسی» از زاویه مصونیت و امنیت روانی، در «قانون» از زاویه حقوق شهروندی و در «اخلاق» از زاویه عفت و حیا بر آن استدلال می‌شود. اگر چه این استدلال‌ها هر کدام موجه و موثرند، اما به نظر می‌رسد در شرایط کنونی یکی از راهبردهایی که باید بر آن تکیه کرد، وجه «خودآیینی حجاب» است.

تحولات فرهنگی دهه‌های اخیر نشان می‌دهد که حجاب، تنها یک مسئله فردی یا دینی نیست؛ بلکه به مسئله هویتی، تمدنی و حتی امنیت فرهنگی تبدیل شده است. بررسی اسناد تاریخی، پژوهش‌های دانشگاهی و عملکرد رسانه‌های جهانی، نشان می‌دهد که مسئله «بی‌حجابی» در بسیاری از جوامع اسلامی نه پدیده‌ای خودجوش، بلکه بخشی از یک روند طراحی‌شده برای تغییر سبک زندگی و مهندسی هویت نسل جوان است. این روند با بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای، شبکه‌های اجتماعی و سازوکارهای تاثیرگذاری فرهنگی پیش می‌رود و هدفی فراتر از تغییر پوشش دارد.

وقتی بحث از حجاب در جامعه اسلامی به میان می‌آید، اغلب چنان گفتمان به سطحی از مجادلات حقوقی یا اجتماعی تقلیل می‌یابد که ریشه‌های عمیق اعتقادی آن نادیده گرفته می‌شود. اما اگر بپذیریم که فروع دین، تجلیات عینی و استراتژی‌های عملی برای تحقق اصول دین هستند، آنگاه دیگر پرسش اصلی این نخواهد بود که «حجاب چه حکمی دارد؟»؛ بلکه این خواهد شد که «حجاب، چگونه به مثابه یک فرع عملی، در خدمت تحقق کدام اصل از اصول اعتقادی اسلام قرار می‌گیرد؟»