وقتی از «هوش مصنوعی» حرف می‌زنیم، تصویر چه چیزی در ذهن‌مان نقش می‌بندد؟ یک ربات بی‌عاطفه که محاسباتش از هر جهت عینی و علمی است؟ این دقیقا همان افسانه‌ای است که گفتمان مسلط فناوری عمدتا متولد غرب می‌کوشد آن را جا بیندازد.

جهان امروز شاهد نبردی خاموش اما تعیین‌کننده است؛ نبردی که سلاح آن «داده» است، میدان نبرد آن «ذهن بشر» است و جایزه آن «تسلط بر روایت‌های مسلط زمانه.» در این عرصه نوظهور، هوش‌مصنوعی به سپاهی بی‌مرز تبدیل شده که نه خاک که روح ملت‌ها را نشانه رفته است. اگر روزگاری استعمار کهن با زور سرنیزه بر تن ملت‌ها حکومت می‌کرد، امروز استعمار دیجیتال با سلاح هوش‌مصنوعی بر اندیشه و اعتقادات آنان چنگ می‌اندازد. در چنین شرایطی، وظیفه جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی نه تنها دفاع در برابر این یورش، که تبدیل این تهدید به فرصتی برای پیشروی و اثرگذاری است. این نبرد، جنگی برای تصرف قلب‌ها و اذهان است، جنگی که شکست یا پیروزی در آن سرنوشت تمدن‌ها را رقم خواهد زد.

در جهان متأخر، آنچه تمدن‌ها را از هم بازمی‌شناسد، نه صرفا گستره جغرافیا و توان نظامی، بلکه میزان قدرت آنها در «مهندسی معنا» است؛ اگر استعمار کلاسیک، زمین را تصرف می‌کرد و استعمار مدرن، اقتصاد را؛ استعمار دیجیتال، «اراده» را هدف گرفته است.

هوش‌مصنوعی دیگر از مرحله نوظهور بودن گذشته و اینک به جزیی انکارناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است. آنچه با آن روبه‌رو هستیم صرفا یک ابزار فنی نیست، بلکه نیرویی است که سرنوشت تمدن‌ها را رقم می‌زند.

هوش‌مصنوعی (AI) دیگر صرفا یک دستاورد علمی در آزمایشگاه‌ها نیست؛ بلکه به یک نیروی فعال، حاضر و تعیین‌کننده در میدان نبرد تمدن‌ها تبدیل شده است. برای ما که ماموریت دفاع از هویت اسلامی-ایرانی و ترسیم مسیر تمدن نوین اسلامی را بر عهده داریم، هوش‌مصنوعی شمشیر دولبه‌ای است که می‌تواند همزمان تهدیدی وجودی و فرصتی بی‌بدیل باشد.

امروزه تکثر نشانه‌ها بر هر امر عینی پیشی گرفته و بازنماها چنان فزونی یافته‌اند که خود جای واقعیت را گرفته و ما با قلمرویی روبه‌رو هستیم که می‌توان آن را به بیان ژان فرانسوا بودریار، ابرواقعی نامید؛ حوزه‌ای که در آن تصویر، نه پرده‌ای بر واقعیت، بلکه جایگزین آن است. وقتی که این وضعیت با پساحقیقت درمی‌آمیزد، حقیقت دیگر نه محصول واقعه بلکه نتیجه شدت القا و بسامد تکرار است. در چنین وضعی، پدیدارشناسی جنگ روایت‌ها نه یک ابزار تحلیلی، بلکه ضرورتی برای فهم این است که چگونه حقیقت به میدان کشیده شده و پاره‌پاره می‌شود.

شاید نیازی به گفتن نباشد که هوش‌مصنوعی به خودی خود پدیده‌ای شرور یا خطرناک نیست؛ همان‌گونه که آتش می‌تواند هم خانه‌ای را گرم کند و هم شهری را بسوزاند، این فناوری نیز بسته به دست بهره‌گیرنده، استعداد سازندگی یا تخریب دارد. ذات آن از جنس عقل ابزاری است، نه اخلاق یا نیت انسانی.

نبرد اصلی امروز بر سر «هوش مصنوعی» تنها یک نبرد تکنولوژیک نیست، بلکه جنگی معرفتی و فرهنگی است که به قلب تفکر انسانیت می‌زند. خطر واقعی در این فناوری، نه در هوش آن، بلکه در جهان‌بینی و ایدئولوژی نهفته در پشت پرده الگوریتم‌های آن است.