در سال‌های اخیر، نقدهایی نسبت به مناسک دینی و آیین‌های جمعی در جامعه ما مطرح شده که در جای خود درخور تامل است. یکی از این نقدها که با زبان سنجیده و دغدغه‌مند در قالب مفاهیمی چون «توده‌سازی آیینی»، «نمایش مناسکی»، یا «از خودبیگانگی جمعی» بیان می‌شود، بر خطرات یکسان‌سازی فرهنگی، بهره‌برداری رسانه‌ای و ازمیان‌رفتن خرده‌هویت‌های دینی تاکید دارد. این نگاه که عموما برگرفته از سنت انتقادی جامعه‌شناسی مدرن بوده، حساس به قدرت، نگران هژمونی و شنوا نسبت به صداهای حاشیه‌ای است.

چند سالی است ادبیات پرحجمی توسط ژورنال‌های هنر و معماری و نشریات مرتبط به فضاهای شهری، با موضوع «مصرف فضایی» تولید و منتشر می‌شود.

در روزگاری که شتاب زندگی، مجال تامل را از دل‌ها ربوده و شهرها در ازدحام عادت و روزمرگی فرو رفته‌اند، گاه حادثه‌ای رخ می‌دهد که همچون نسیمی روح‌بخش، پرده از حقیقتی مغفول برمی‌دارد.

در سال‌های اخیر، برگزاری جشن‌های بزرگ مقیاس و مردمی مثل «مهمانی ۱۰‌کیلومتری غدیر» به ‌نمادی از تحولات نوین در مناسک دینی و اجتماعی ایران بدل شده‌ است؛ پدیده‌ای که در سطح شهرها و محلات، با حضور اقشار مختلف مردم، جلوه‌ای از وحدت، نشاط اجتماعی و هویت‌یابی دینی را نمایان می‌کند.

دو روی سکه زندگی به نام رزم و بزم ضرب شده. زندگی متعارف و معتدل در تمام حیطه‌های فردی و اجتماعی آن بافتاری ماهرانه و هنرمندانه از صورت‌های رزمندگی و بزم‌آرایی است. زندگی مومنانه از این قاعده مستثنی نیست. همچنان که زندگی ایرانی و زندگی انقلابی. یعنی نمی‌توان نمونه‌ای پایدار و استوار از زندگی در تاریخ نشان داد بدون اینکه صاحبان آن این دو را به‌خوبی آموخته باشند و ممزوج با هم به کار بسته باشند. هر گاه خواسته باشی یک جامعه، یک تمدن، یک زندگی را از بین ببری، راه‌حل آسان آن خالی‌کردن مرزهای شناسایی و شخصیت از رزم و خالی‌کردن حریم و عرصه آن از بزم است.

از نوجوانی عادت داشتم در روزهای خاص مذهبی، کنار مادر، خاله، یا زن‌های محل به هیئت بروم. نه فقط به خاطر نذری و نوحه، بیشتر به‌خاطر آن حس بی‌واسطه‌ای که آدم را از کنج ذهن خودش بیرون می‌کشد و پرت می‌کند در دل یک جمع. جمعی که شاید زبان علم، آن را «توده» بنامد، اما من همیشه در آن فردیت‌ها را می‌دیدم.

در تقویم رسمی، غدیر فقط یک روز است، اما در تقویم دلها، غدیر یک فصل است؛ فصلی از نور، آگاهی، و مسئولیت.

عید غدیر، عید الله‌اکبر، نه صرفا یک رخداد تاریخی، بلکه تجلی حقیقتی فراتاریخی و روحی در کالبد دین است؛ لحظه‌ای که رسالت در پرتو ولایت، معنا و استمرار یافت. اگر بعثت، آغاز رسالت و دعوت به حق بود، غدیر نقطه تضمین بقای آن و قوام ساختار دین است. حذف غدیر، نه فقط بی‌وفایی به علی‌(ع)، بلکه نقض غرض از بعثت انبیاست. چراکه بدون تداوم امامت، نبوت در نیمه‌ راه متوقف می‌ماند و دین به مجموعه‌ای از مناسک فردی و احکام عبادی تقلیل می‌یافت، بی‌آنکه در عرصه‌ اجتماع، مدیریت الهی استمرار یابد.